حافظ - سعدی - خیام و فضا

انسان ذاتا در فضا زندگی می کند در فضا تصور می کند و در فضای خیالی سیر می کند، فضا بخشی از وجود انسان است که لاجرم خاطرات و حتا احساسات را با خود حفظ می کند. اما همانطورکه  فضای انسانی با خاطرات و احساسات ممزوج می شود انسان به آسانی برای احساسات نیز فضا می آفریند. بدین سبب گویندگان شهر را می توان معمار دانست.

 

دو بیت از (حافظ) :

 

آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند

 آیا بود که گوشه چشمی به ماکنند . . .

و

طربسرای محبت کنون شود معمور

 که طاق ابروی یار منش مهندس شد . . .

 

تبدیل شدن خاک به کیمیا که با معمور شدن دل آدمی در دوبیت تطبیق داده می شود خاصیت معماری فضاست. دیوار که خود خاک است،  همانقدر جدا کننده فضاست که آفریننده آن _ اتصال دهنده آن_  معماری در زبان حافظ معماری خاک وجود اوست که در اثر نگاه دیگری به کیمیا تبدیل می شود. و مانند فضای خیالی انسان دائما در حال تغییر است.

 

)سعدی(

از در درآمدی و من از خود به در شدم گویی

گویی کزین جهان به جهانی دگر شدم

چشمم به راه تا که خبر آورد ز دوست

صاحب خبر بیامد و من بی خبر شدم ...

.

.

.

 اکسیر عشق بر گلم افتاد و زر شدم

 

این اکسیر در واقع همان بر قیست که از منزل لیلی می درخشد و خرمن مجنون را دگرگون می کند. البته این تبدیل و تغییر در نگاه و حالات مختلف شاعران ویژگی های متفاوتی دارد اما اساسا وجود دارد.گاه رو به ابدیت و گاه روبه فنا . گاه طعن وار تکرار امری را بیان میکند:

 

 و ( خیام ) :

این کوزه چومن عاشق زاری بودست

در بند سر زلف نگاری بودست

این دسته که بر گردن او میبینی

دستیست که بر گردن یاری بودست

 

در شعر حافظ «مدعی» آشکارا این فضا و آن خلوت را مشوش میکند. مقام دنیا -خاک- که اساسا سعدی از دوست دور نگاه می دارد و خیام با نقیض آن مخالفت می ورزد.

 

بیاییم ما هم مانند این شاعران به واقعیت این فضا توجه کنیم، این فضا پناه نیست بلکه مراتبی به مراتب  بالاتر دارد حیف است با موتور هواپیما دوچرخه سواری کنیم زود خراب  می شود !
-
امروز 1 / مرداد / 1398 
پر درد بودم چون بودنش را آفریدند . . .

این همه گفتند «یک لحظه غفلت، یک عمر پشیمانى »

من جدى نگرفتم.

حالا یک عمر است

دارم تاوان یک لحظه داشتنت را

پس میدهم.